Fo Kwayans sou Avantaj Ekonomik
Eksplwatasyon minyè se yon sous revni enpòtan pou anpil peyi. Men, transfòme resous natirèl pou tounen byennèt piblik pa yon bagay ki otomatik. Peyi ki nan Emisfè Sid yo ap reyalize pi plis chak jou eksplwatasyon minyè pa souvan mennen nan richès k ap dire soti nan yon jenerasyon pou ale nan yon lòt, men tou li kapab detwi ekosistèm ki frajil epi detwi mwayen sibzistans altènatif yo. An Ayiti, avantaj ekonomik yo ki potansyèlman mèg nan eksplwatasyon min pa sanse kapab jistifye ris tout moun konnen ki genyen pou sante piblik, anviwonnman an, kominote lokal, ak dwa moun.
Nou seleksyone twa (3) lide moun ki an favè min yo ap sikilè ki di kijan aktivite minyè pral benefisye ekonomi ayisyen nan. Rechèch ki fèt nan men pwofesyonèl nan endistri a, òganizasyon sosyete sivil, ansanm ak kominote afekte yo montre konsekans aktivite minyè pote, epi plizyè dizèn lane eksperyans global ak aktivite minyè fè n konkli aktivite minyè an Ayiti pa kapab leve ekonomi peyi a.
Fo kwayans:
Eksplwatasyon minyè pral jenere sous revni estab pou Ayiti.
Reyalite:
Eksplwatasyon minyè reprezante yon envestisman ki gen gwo ris ki kapab koze domaj sou lòt endistri.
Eksplwatasyon minyè se pa yon endistri ki apwopriye pou Ayiti. Lè nou konsidere defi anviwònmantal ak gouvènans Ayiti ap fè fas, ak revni fèb gouvènman an kolekte nan tan pase yo, pa genyen gwo posiblite pou eksplwatasyon min jenere revni dirab. Pou eksplwatasyon minyè ta jenere revni ki estab, gouvènman ayisyen an ta dwe enpoze ase taks, redevans, ak lòt chaj pou li ka byen dedomaje kominote lokal yo pou domaj yo sibi epi repare dega anviwònmantal yo. Nan lane 2015, genyen yon rapò Oxfam America, ki gen pou tit, Ready for Gold (Prè pou Lò?), ki konkli pou di gouvènman ayisyen an pa genyen kapasite pou li kolekte ase lajan nan men konpayi minyè yo.
Eksplwatasyon min lò souvan delokalize agrikilti a epi rann pwojè touristik yo mwens posib e menm enposib. Pèp ayisyen an ak gouvènman ayisyen an dwe konsidere ris esplwatasyon min genyen– destriksyon agrikilti ki fèt nan yon nivo ki ba rive nan yon nivo ki gwo, sa ki ap fè pwojè touristik nan Nò yo enposib, epi dega sou anviwònman an nan yon peyi ki chita sou yon fay sismik-plis pase potansyèl avantaj yo.
Fo kwayans:
Revni ki soti nan eksplwatasyon min ap nan avantaj kominote yo.
Reyalite:
Eksplwatasyon min souvan rann kominote nan zòn yo pi pòv.
Eksplwatasyon min souvan kite kominote ki twouve yo tou prè min yo nan sitiyasyon ki pi mal ekonomikman pase jan yo te ye avan eksplwatasyon min nan. Eksplwatasyon min lò, an patikilye, kapab koze dega epi detwi mwayen sibzistans peyizan nan retire kouch vejetal ki gen nan tè a, epi rann li pa donab epi polye dlo ki nesesè pou lapèch ak fè elvaj. Kòm egzanp, nou ka site ka kominote ki tou prè min Pueblo Viejo nan Repiblik Dominiken ki fè konnen bèt yo genyen mouri epi sa yo plante pa leve depi eksplwatasyon min nan kòmanse.
Menm si gouvènman ayisyen an te kolekte lajan apati eksplwatasyon min yo, koripsyon jeneralize ki genyen nan mitan dirijan gouvènman ak aktè ki nan biznis yo epi absans transparans fiskal bò kote gouvènman an sanble vle di piblik la pa gen mo pa l pou li di epi li menm pa kapab retrase kijan revni sa yo depanse.
Fo kwayans:
Konpayi minyè yo pote travay.
Reyalite:
Konpayi minyè yo ofri travay pou ti bout tan epi eksplwatasyon minyè kapab rann agrikilti enposib.
Eksperyans eksplwatasyon min patou nan mond lan montre konpayi minyè yo pa reyisi kreye travay dirab pou kominote lokal yo. Kòm egzanp, nan min Ahafo nan peyi Gana, Newmont pa reyisi kenbe pwomès li te fè pou 50% nan travayè l ap anplwaye yo soti nan kominote ki nan zòn min nan. Yo pa t janm atenn pousantaj sa a, ki soulve pale anpil depi faz konstriksyon min nan. Anplis, Newmont te fè konnen li te asiste 7 175 peyizan ki te delokalize atravè pwogram aksè pou jwenn tè a men “yo rekonèt pa gen okenn peyizan ki ap patisipe aktyèlman nan pwogram nan.” Nan min Pueblo Viejo a nan Repiblik Dominiken, travay moun yo te pèdi nan sektè agrikòl la – ki se prensipal aktivite ekonomik moun yo– pa ranplase ak travay nan konpayi minyè a, okontrè manm kominote a santi yo te fòse yo pou apwouve pwojè a.