Ris Koripsyon ak Gouvènans
Esperyans peyi pòv men ki genyen anpil resous nan mond lan toujou raple nou transfòme resous natirèl pou tounen richès piblik se yon inisyativ ki pote anpil ris— epi ki souvan echwe. Menm nan peyi kote revni yo wo, eksplwatasyon minyè ki fèt nan nivo endistriyèl kontamine dlo, ogmante menas pou sekirite, fòse plizyè milye moun kite lakay yo, epi andomaje ekosistèm nan. Nan peyi pòv tankou Ayiti, ka sa yo pi mal toujou. Si nou konsidere vilnerabilite Ayiti genyen li menm pou kont li, an pati akòz plizyè syèk kolonizasyon ak eksplwatasyon anba men gouvènman ak konpayi etranje, eksplwatasyon minyè kapab frape anviwònman ak ekonomi peyi a nan yon nivo li p ap janm kapab rekanpe ankò.
Koripsyon ant dirijan gouvènman an ak elit ki nan biznis se yon pwoblèm grav. Depi lane 2018, gen plizyè dirijan ki wo plase nan gouvènman an ki te enplike nan dilapidasyon plis pase $3.8 milya dola ameriken nan fon PetroCaribe a, ki se yon fon Venezuela te mete an plas pou devlopman ekonomik apati petwòl li genyen. Sitiyasyon sa te debouche sou plizyè lane manifestasyon ak mouvman ki te òganize pandan moun y ap chante Kote kòb petwokaribe a? Eka richès ki genyen ant moun ki rich ak sa ki pòv an Ayiti gwo anpil, epi majorite moun ki pòv yo ap batay sa fè lontan pou fè gouvènman an rann kont sou sa.
Defi sou plan jiridik ak règlemantasyon
Feblès kad jiridik ak regilatwa Ayiti a ogmante ris eksplwatasyon min metal genyen pou dwa sosyal, ekonomik ak anviwònmantal. Ni lwa ki egziste kounyea ni pwojè lwa ki pwopoze a pa mete bon jan baryè pou anpeche yo vyole dwa kominote ki afekte yo ak anviwònman an. Yo kreye tou yon rejim anba chal, kote yo anpeche piblik la genyen enfòmasyon esansyèl sou eksplwatsyon min nan. Lwa ayisyen yo pa pwoteje kominote ki afekte dirèkteman pa aktivite minyè yo, epi gouvènman an pa genyen ni volonte ni kapasite pou li fè lwa aplike epi fè sipèvizyon sou travay konpayi yo.
Koripsyon
Gwo nivo koripsyon ki genyen an Ayiti a rann peyi a patikilyèman vilnerab fas ak abi ki genyen nan sektè minyè a. Sekrè se karakteristik endistri minyè a, sa ki, dapre Global Witness, “bay koripsyon an plis rasin epi sipòte rejim kleptokratik yo (ki baze sou koripsyon).” Pèp ayisyen an te poze aksyon desizif pou batay kont koripsyon an Ayiti, yo te menm rive nan fèmen peyi a pandan plizyè mwa nan lane 2018 ak 2019 (Peyi Lòk) nan manifeste kont dilapidasyon plis pase $2 milya dola ki te la pou sibvansyone petwòl. Koripsyon jeneralize ak kwayans ki fè konnen eksplwatasyon minyè p ap pote bon jan avantaj pou ayisyen, mennen nan yon opozisyon ki fò kont eksplwatasyon min an Ayiti.
“Nou pa genyen leta ki kapab defann nou oswa règlemante travay konpayi yo.”
- Sabine Lamour, Sosyològ ak kòdonatè òganizasyon feminis, Solidarite Fanm Ayisyèn (SOFA)
