Analiz Klinik Jistis Mondyal sou Pwojè Lwa Min yo (2017)
Ayiti poko genyen yon min metalik ki konstwi, men gouvènman pa sispan klewonen sektè min se yon sektè priyorite pou alimante ekonomi peyi a. Ant 2006 ak 2013, de (2) konpayi Kanadyèn ak de (2) konpayi Ameriken envesti yon swadizan $30 milyon U.S. pou eksplore pou lò, kwiv, ajan, ak lòt metal. Men, depi komansman lane 2013, aktivite min rete sou yon poz. Aktè nan gouvènman note pou sektè min dekole yo oblije gen yon nouvo kad legal. Nan ane 2014 gouvènman an ak Bank Mondyal mete kanpe yon “task force” (sa vle di yon gwoup travay), ki konpoze ofisyèl leta ak konsiltan Bank Mondyal, pou ekri yon pwojè lwa. Pwojè lwa sa a te fèt ak patisipasyon ofisyèl konpayi yo men san patisipasyon piblik Ayisyen nan. Menmsi task force la te fin bouyon lwa sa a an ane 2014, pa t gen okenn aksyon ki te prann sou li akòz reyalite politik la: Palman te kraze epi gouvènman pwovizwa te gen pouvwa. Se ane 2017 Palman rive jwenn pwojè lwa sa a.
Komansman ane 2017 li te klè gen enterè pou reprann dosye min epi fè Palman pase pwojè lwa. Ayiti inogire nouvo prezidan epi yon nouvo Palman prann plas li. Premye Minis Jack Guy Lafontant anonse nan Déclaration de Politique Général pa l la ki pase pwojè lwa se yon priyorite li. Jou 24 jiyè 2017, atik Alterpresse la kònfime Senatè Foucard to depoze bay pwojè lwa nan Sena. Kolektif Jistis Min (KJM), ki se yon regwoupman plizyè òganizasyon ak misyon apiye kominote afekte pou aktivite min metal epi lanze yon deba nasyonal sou devlopman sektè min nan peyi a, ap chache jwenn kopi lwa depoze a. Yo poko ka jwenn li.
Fin 2016 ak komansman 2017 te gen yon tantatif pou “konsilte” aktè sosyete sivil yo sou kontni pwojè lwa atravè envitasyon Chambre de Commerce et d'Industrie Haitiano-Canadienne (CCIHC). CCIHC gen nan tèt li yon prezidan konpayi min ki gen pèmi eksplwatasyon lò ak kwiv nan men li. KJM te denonse tantatif konsiltasyon an. KJM di se wòl leta pou konsilte popilasyon an, pa wòl sektè privè ki gen enterè pa l la, epi avan diskite nenpòt ki pwojè lwa, se pou lanse yon deba sou enpak aktivite min epi pwopozisyon min metal tankou motè devlopman.
Anba gen yon analiz pwojè lwa. Fòk nou sonje se pa tèks lwa sèlman ki enpòtan, men se kapasite ak volontè leta pou aplike li. Epi se reyalite peyi a—Ayiti se yon peyi ki plis frape pou dezas natirèl nan tout mond lan, epi anviwònman li deja degrade. Nou konseye tout sitwayen Ayisyen chache konprann ki enpak aktivite min metal konn pote. Gade anba nèt pou yon link pou yon rapò sou risk anviwònman ak dwa moun.